Kazimierz Hugo-Bader

Jego miastem rodzinnym było Wilno, zawierucha I wojny światowej rzuciła go jednak na Mazowsze, gdzie założył rodzinę i pozostał do końca swoich dni. Po zawarciu związku małżeńskiego z Ireną z Bolechowskich został ostatnim dziedzicem dóbr Rozlazłów Szlachecki pod Sochaczewem. Podczas I wojny walczył w szeregach armii rosyjskiej, a później w I Korpusie Polskim dowodzonym przez gen. Józefa Dowbór-Muśnickiego. Po odzyskaniu niepodległości uczestniczył w misji wojskowej, która we Francji dokonywała zakupów sprzętu i broni dla armii polskiej. Brał udział w wojnie obronnej Polski we wrześniu 1939 r., w czasie okupacji hitlerowskiej działał w szeregach Armii Krajowej.

Choć z wykształcenia był inżynierem-architektem, dał się poznać jako człowiek o bardzo szerokich horyzontach. Jako aktywny działacz społeczny i kulturalny, regionalista i krajoznawca angażował się w liczne akcje, a wiele z nich sam inicjował.

Będąc sekretarzem, kierował pracami Powiatowego Komitetu Regionalnego w Sochaczewie - społecznej organizacji, której głównym celem było gruntowne poznanie regionu we wszystkich przejawach jego życia (kultury, oświaty, historii, rolnictwa, przemysłu). Gromadził więc i opracowywał materiały statystyczno-opisowe dla potrzeb publikacji zamieszczanych w wydawnictwie „Materiały Monograficzne Województwa Warszawskiego” i w czasopismach lokalnych i ogólnopolskich. Zabiegał o wydanie monografii powiatu sochaczewskiego i stworzenie muzeum regionalnego w Sochaczewie, którego znaczną część eksponatów miały stanowić zbiory gromadzone w jego dworze w Rozlazłowie.

Nadzorował ponadto działania archeologiczne prowadzone na terenie ziemi sochaczewskiej, a w ramach sekcji wodnej Komitetu przyczynił się do otwarcia w 1933 r. przystani rzecznej w Sochaczewie.

Kazimierz Hugo-Bader był również redaktorem ukazującego się w 1931 r. dwutygodnika „Wiadomości Ziemi Sochaczewskiej” oraz wieloletnim prezesem Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego.

Szerszemu ogółowi Kazimierz Hugo-Bader znany jest jednak przede wszystkim z związanych z "dworkiem” w Żelazowej Woli - miejscem urodzenia Fryderyka Chopina odwiedzanym obecnie przez turystów z całego świata. W 1926 r. przyczynił się do zawiązania przy Warszawskim Towarzystwie Muzycznym Towarzystwa Przyjaciół Domu Chopina. W tym samym roku położył również szczególne zasługi w powołaniu sochaczewskiego oddziału tej organizacji (tzw. „ Komitetu Chopinowskiego) i drogą oficjalnych wystąpień oraz poprzez osobiste kontakty pilotował akcję zbierania funduszy potrzebnych na wykupienie oficyny chopinowskiej z rąk prywatnych, by przekazać ją społeczeństwu. Zabiegał o dotacje i subwencje, organizował zbiórki społeczne, koncerty i imprezy, z których dochód przeznaczono na tenże cel. To w dużej mierze dzięki jego działaniom w 1928 r. zadanie zostało zrealizowane. Wiele czasu i pieniędzy poświęcił także na zdobywanie pamiątek i przedmiotów, które miały stanowić wyposażenie dworu. Postulował on także o sprowadzenie prochów Chopina do Polski.

Latem 1929 r. Kazimierz Hugo-Bader stał na czele sochaczewskich regionalistów, którzy w ramach wystawy zorganizowanej w Łowiczu przez Okręgowy Komitet Regionalny przygotowali również dział Chopinowski. Ta interesująca ekspozycja pamiątek po Fryderyku Chopinie był pierwszą tego typu inicjatywą w Polsce.

Ambicją i pasją życiową Kazimierza Hugo-Bader stała się idea adaptacji zdewastowanej oficyny chopinowskiej na muzeum wielkiego kompozytora. W marcu 1930 r. kiedy powołano Komitet Budowy Domu Chopina w Żelazowej Woli, został jego sekretarzem. Był ponadto delegatem Komitetu do Towarzystwa Przyjaciół Domu Chopina w Warszawie., a w czerwcu 1931 r. – w momencie rozpoczęcia prac związanych z odbudową oficyny – kierownikiem budowy. Po odbudowie „dworku”, gdy należało pozyskać fundusze na urządzenie jego wnętrz, zagospodarowanie otoczenia i założenie parku, powierzono mu obowiązki sekretarza powołanego do życia w październiku 1931 r. Komitetu Dni Chopinowskich w Polsce. Równolegle sprawował także funkcję wiceprzewodniczącego powstałego w tym czasie sochaczewskiego oddziału Komitetu. Działalność popularyzatorską związaną z osobą Fryderyka Chopina i miejscem urodzenia artysty Kazimierz Hugo-Bader kontynuował również po zakończeniu II wojny światowej. Zmarł w 1949 r. w Sochaczewie, w Roku Chopinowskim związanym z 100. rocznicą śmierci kompozytora.

To także krajoznawca, który poinformował profesor Władysławę Jaworską, znaną historyczkę sztuki, o tym, że znany artysta malarz Władysław Ślewiński urodził się w Białyninie niedaleko Sochaczewa.

Na podstawie uchwały podjętej przez Radę Miejską w Sochaczewie w 1997 r. ten zasłużony działacz społeczny został patronem jednej z ulic Sochaczewa. 

Tytuł Honorowego Obywatela Miasta Sochaczewa Kazimierzowi Hugo-Baderowi został nadany 28 maja 2013 roku.