Ziemia sochaczewska jest miejscem posiadającym duże walory rekreacyjne, które można odkryć wybierając się na weekendowe wycieczki piesze lub rowerowe . Przez miasto przebiegają szlaki związane z historią regionu i jego zaletami przyrodniczym.
Jeden z nich pozwala odkryć miejsca związane z najwybitniejszym polskim kompozytorem – Fryderykiem Chopinem. Najważniejsze punkty wyprawy stanowią Żelazowa Wola, czyli miejsce urodzenia Chopina oraz Brochów z Kościołem Parafialnym pod wezwaniem św. Rocha i Jana Chrzciciela, w którym muzyk został ochrzczony.
„Szlak Jagiełły” polecić można natomiast nie tylko miłośnikom dwóch kółek ale również pieszym wędrowcom. W jego skład wchodzą cztery trasy, wiodące drogami, którymi maszerowały wojska polskiego króla, na odcinku Kozłów Biskupi – Czerwińsk w 1410 roku. Dla turystów pieszych najodpowiedniejszy jest wariant III liczący 17 km, jednakże pozostałe warianty szlaku można pokonywać fragmentarycznie.
Idąc lub jadąc rowerem mamy okazję poznać piękno Ziemi Sochaczewskiej. Mijane po drodze zabytki, szerokie pola, zagajniki, lasy, rzeki czy miejsca nadające się do biwakowania pozostawią w pamięci niezatarte wspomnienia.
Szlak Jagiełły – wariant III (17 km)
Plac Kościuszki, ulice: Staszica, aleja 600-lecia, Chopina, Chodakowska, Wyszogrodzka, Plecewice, Konary.
Na krótki, lecz bardzo przyjemny szlak rowerowy, startujemy z placu Kościuszki. Tu polecamy zwiedzenie Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą. Obok budynku muzeum, wzniesionego w stylu klasycystycznym, kościół pw. Matki Bożej różańcowej. Wewnątrz jeden z największych w Europie witraży. Przed kościołem pomnik papieża Jana Pawła II i kardynała Stefana Wyszyńskiego. Z Placu Kościuszki w lewo ul. Staszica (po drodze tablica upamiętniająca śmierć księcia Bolesława III Krzywoustego, oraz dalej budynek byłej siedziby gestapo, a po 1945 roku Urzędu Bezpieczeństwa.
Dojeżdżamy do skrzyżowania z aleją 600-lecia (światła). Stąd jedziemy w lewo, a z prawej strony ulicy mijamy kościół parafialny z 1783 roku oraz pomnik z urnami zawierającymi ziemię z cmentarzy w Katyniu, Monte Cassino, Newark, Twerze i Arnhem w Holandii. Dalej jedziemy prosto aleją 600-lecia, potem ul. Chopina do Szkoły Podstawowej im. Fryderyka Chopina (4,16 km), tu w lewo ulicą Chodakowską do ul. Wyszogrodzkiej (4,48 km). Po przebyciu około 1,5 km docieramy do punku widokowego w Plecewicach (6,0 km). Stąd podziwiamy malownicze meandry Bzury i panoramą doliny tej rzeki.
Dalej trafiamy do Moto Przystani w Plecewicach (6,9 km), gdzie wypożyczamy kajaki i dalszą część szlaku Jagiełły pokonujemy drogą wodną. Spływ Bzurą do Witkowic trwa około 3 godzin. Powrót z Witkowic samochodami zapewnia właściciel Moto Przystani.
Trakt Pamięci Bohaterów Bitwy nad Bzurą 1939 roku na terenie Gminy Młodzieszyn
We wrześniu 1939 roku, w czasie bitwy nad Bzurą teren gminy Młodzieszyn stał się miejscem krwawych i zaciętych walk. Trwająca blisko dwa tygodnie bitwa (9-22 września) wzdłuż Bzury od Łęczycy do Kamiona nad Wisłą, następnie poprzez Puszczę Kampinoską do Modlina i Warszawy, była największym polskim działaniem ofensywnym w wojnie 1939 roku. Uczestniczyło w niej ponad 150 tysięcy żołnierzy armii „Poznań” i „Pomorze” pod wspólnym dowództwem generała dywizji Tadeusza Kutrzeby.
Po stronie niemieckiej w bitwie udział wzięły : 8 i 10 armia z grupy armii „Południe”, jednostki z grupy armii „Północ” oraz lotnictwo 1 i 4 floty powietrznej. W szczytowym momencie walk blisko 1/3 sił niemieckich skupiła się nad Bzurą.
W bitwie poległo i zmarło z ran około 20 000 żołnierzy polskich, którzy jak pisał w swoich wspomnieniach generał Tadeusz Kutrzeba : „(…) starali się wykonać niewykonalny w 1939r. obowiązek obrony Polski (…)”.
Na terenie gminy Młodzieszyn spoczywa ponad 3 000 żołnierzy polskich, pochowanych na cmentarzach : parafialnym w Juliopolu, wojskowych w Budach Starych, Mistrzewicach, Rokicinie i Leontynowie.
Każdego roku w miesiącu wrześniu, w miejscu forsowania Bzury władze gminy organizują uroczystości upamiętniające wydarzenia tej największej bitwy z okresu wojny w 1939 roku. W przygotowaniu uroczystości udział biorą : Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą, Muzealna Grupa rekonstrukcji Historycznej im. II batalionu 18 pułku piechoty.
Ze względu na wydarzenia związane z bohaterskimi dowódcami kierującymi walką w tym rejonie i heroizmem żołnierzy polskich poległych w walce z niemiecką napaścią w 1939 roku, na terenie gminy Młodzieszyn powstał „Trakt Pamięci Bohaterów nad Bzurą 1939 roku”.
Trakt biegnie zarówno poprzez tereny zurbanizowane jak i leśne, które są szczególnie atrakcyjne dla turystyki rowerowej i pieszej. Całkowita długość trasy wynosi 33,5 kilometra.
Szczegółowe informacje na temat trasy, miejsc pamięci narodowej oraz ewidencja poległych żołnierzy znajdują się w Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą w Sochaczewie oraz w Urzędzie Gminy Młodzieszyn.
Trakt wiedzie przez następujące miejscowości : Janów- Ruszki – wieża nawigacyjna- lotnicza, szkoła podstawowa w Janowie im. Płk Ludwika Głowackiego, pole walki 6 baterii 17 PAL-u pod dowództwem por. Ludwika Głowackiego oraz 4 baterii 17 PAL-u, ppor. Adama Czartoryskiego. W dniu 16 września 1939 roku polscy artylerzyści odnieśli w tym miejscu spektakularne zwycięstwa z niemieckim uderzeniem pancernym pułku Waffen SS „Leibstandarte Adolf Hitler”. Zniszczono 22 czołgi oraz 31 motocykli wroga.
Juliopol – cmentarz żołnierzy armii „Poznań” i „Pomorze poległych w walce z oddziałami niemieckimi podczas bitwy nad Bzurą 1939r. Jeden z największych na terenie kraju cmentarzy żołnierzy polskich poległych w czasie wojny 1939r. Spoczywa w tym miejscu wedle różnych źródeł od 2200 do 3773 żołnierzy.
Młodzieszyn – pomnik poświęcony poległym w czasie II wojny światowej, Szkoła Podstawowa im. Ge. Brygady Stanisława Grzmot-Skotnickiego, Gimnazjum im. Bohaterów Walk nad Bzurą 1939r. Podczas działań w 1939 roku, Młodzieszyn znalazł się w rejonie bitwy oraz na trasie przemarszu oddziałów WP do przepraw przez Bzurę. W dniach 16-18 września miejscowość była silnie bombardowana i ostrzeliwana przez niemieckie lotnictwo i artylerię.
Mistrzewice – cmentarz 120 żołnierzy WP poległych w bitwie nad Bzurą 1939 roku. Obszar Mistrzewic to rejony przeprawowe oraz pozycje wyjściowe 7 pułku strzelców konnych wielkopolskich, podczas walk o Brochów w dniach 14-16 września 1939 roku. Utrzymanie Mistrzewic i położonego naprzeciw nich Brochowa miało gwarantować bezpieczną przeprawę dla maszerujących ku rzece dywizji ze składu armii „Poznań” i „Pomorze”. Na cmentarzu spoczywa wśród innych mjr Kazimierz Drożyński, dowódca I batalionu 18 pułku piechoty.
Witkowice – obelisk, tablica pamiątkowa oraz most im. Generała dywizji Tadeusza Kutrzeby. Witkowice to rejon walk i miejsce dramatycznej przeprawy przez Bzurę oddziałów wojska polskiego w dniach 16-19 września 1939r. Pod Witkowicami 17 września 1939r. ppor. Łukasz Ciepliński w boju z niemieckim uderzeniem pancernym, ogniem działka p-panc „Bofors”, zniszczył 8 czołgów wroga.
Kamion – szkoła podstawowa im. Generała brygady Franciszka Włada, dowódcy 14 DP. Na terenie szkoły obelisk w miejscu, gdzie 17 września 1939 roku, w wyniku ostrzału artylerii niemieckiej generał Wład odniósł śmiertelne rany.
Januszew – dawna gajówka – 18 września 1939 roku zmarł w tym miejscu dowódca 14 Dywizji Piechoty generał Franciszek Seweryn Wład. Umierający generał podyktował swój ostatni list do żony, który znajduje się w zbiorach Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą w Sochaczewie.
Rokicina – miejsce walki i śmierci żołnierzy pułków armii „Poznań” i „Pomorze”. Pośród lasu znajduje się cmentarz około 300 żołnierzy poległych w ostatnich dniach bitwy.
Budy Stare – od 16 września 1939 roku, wieś i okalające ją lasy stały się miejscem koncentracji oddziałów polskich armii „Poznań’ i „Pomorze” w drodze na przeprawy przez Bzurę w rejonie Mistrzewice – Witkowice – Kamion. Wieś Budy Stare i okoliczne lasy były silnie ostrzeliwane i bombardowane przez lotnictwo niemieckie. Na skraju wsi cmentarz 225 żołnierzy WP poległych w czasie bitwy.
Leontynów – po 16 września 1939 roku, okoliczne wzgórza były miejscem ostatniego boju okrążonych żołnierzy polskich z rozbitych pułków armii „Poznań’ i „Pomorze”. Na leśnym cmentarzu pochowano około 300 żołnierzy WP poległych w bitwie.
„Wędrówki z Fryderykiem po Ziemi Sochaczewskiej”
Celem jest przybliżenie postaci genialnego kompozytora oraz promocja pięknej i gościnnej Ziemi Sochaczewskiej. Szlaki wiodą po drogach i dróżkach młodego Chopina, przybliżając także klimat i obyczaje właściwe dla dziewiętnastowiecznej Ziemi Sochaczewskiej.
Zapraszamy do podróży z Fryderykiem po okolicach Sochaczewa. Wszystkie miejscowości i związane z nimi obiekty i historia są oczywiście prawdziwe. Natomiast związki z kompozytorem nie zawsze udało się potwierdzić. Turysta pieszy może dostosować długość trasy do swoich możliwości fizycznych i czasowych.
Trasa nr 1 – 30,5 km
Dworzec PKP w Sochaczewie – ul. Księcia Janusza – ul. Towarowa – ul. Piłsudskiego – ul.Głowackiego – Czyste – Kaźmierów – Budki Piaseckie – Mikołajew – Kawęczyn – Strugi – Skotniki – Sielce – Bielice – Andrzejów Daranowski – Czerwonka Parcel – Park im. Garbolewskiego (Szkoła muzyczna im. F. Chopina)
Naszą wycieczkę rozpoczynamy przy dworcu PKP w Sochaczewie, stąd jedziemy ul. Księcia Janusza do skrzyżowania z ul. Towarową (mijamy muzeum kolei Wąskotorowej) i tu w prawo, przez rondo wjeżdżamy w ul. Piłsudskiego do skrzyżowania z ul. Głowackiego (1,0 km), w którą skręcamy w prawo. Wzdłuż ulicy Głowackiego, po prawej stronie mijamy park im. Ignacego Garbolewskiego (niezwykle zasłużonego dla Sochaczewa), w którym, w zabytkowym dworze mieści się Państwowa szkoła Muzyczna im. F. Chopina. Jadąc dalej ulicą Głowackiego po kilkuset metrach docieramy do przejścia przez tory kolejowe dla pieszych i rowerzystów. Przechodzimy z zachowaniem szczególnej ostrożności i kierujemy się w lewo przez wsie Czyste, Kaźmierów droga wiedzie nas do wsi Budki Piaseckie (8,7 km). Za szkołą podstawową skręcamy w prawo do Mikołajewa (10,4 km). Stąd w lewo do Kawęczyna (14,7 km), a następnie w prawo do wsi Strugi (16,3 km). Z miejscowości Strugi kierujemy się w prawo do wsi Skotniki (18,2 km). W Skotnikach na skrzyżowaniu skręcamy w prawo, potem w lewo przez Sielce do wsi Bielice (22,0 km). Teraz w prawo do wsi Andrzejów Duranowski i tam, na skrzyżowaniu (25,3 km) w prawo. Dalej prosto do wsi Czerwonka Parcel do końca drogi, by znów dotrzeć do przejścia przez tory kolejowe, za którym znajdziemy się na ul. Głowackiego, którą jadąc w lewo dotrzemy do parku im. Garbolewskiego i znajdującej się w nim Państwowej Szkoły Muzycznej I II stopnia im. F. Chopina, która mieści się w pięknym, klasycystycznym dworze. Zasłużony odpoczynek obok fontanny pływającej na stawie spowoduje powrót sił, aby swobodnie dojechać trasą do dworca PKP (30,5 km).
Trasa nr 2 – 39,5 km
Centrum Sochaczewa (pl. Kościuszki) – ul. Staszica – ul. Trojanowska – ul. Łąkowa – ul. Graniczna – Nowe Mostki – Żelazowa Wola – Mokas – Budki Żelazowskie – Wólka Smolana – Lasocin – Andrzejów – Sianno – Janów – Brochów – Witkowice – Mistrzewice – Żuków – ul. Mostowa – ul. Chodakowska – ul. Chopina – Al. 600-lecia – ul. Staszica – pl. Kościuszki – ul. Traugutta – ul. Licealna – ul. Towarowa – ul. Ks. Janusza – dworzec PKP w Sochaczewie.
Naszą wędrówkę rozpoczynamy z placu Kościuszki, który znajduje się w centrum Sochaczewa. Wokół Placu Kościuszki zwiedzamy : Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą, kościół Matki Bożej Różańcowej, Skwer Jana Pawła II, na którym znajduje się pomnik upamiętniający Ojca Świętego Jana Pawła II i Prymasa Stefana Wyszyńskiego. Po lewej stronie kościoła Matki Bożej różańcowej za ulicą Warszawską znajduje się plac św. Dominika, gdzie w 1830 roku młody Fryderyk Chopin koncertował dla żołnierzy generała Szembeka. Obecnie na placu św. Dominika mieści się hurtownia spożywcza, parking i przystanek autobusowy. My wyruszamy placu Kościuszki w lewo w ul. Staszica, gdzie po kilkuset metrach po lewej stronie mijamy pomnik księcia Bolesława Krzywoustego i jedziemy prosto aż do świateł na skrzyżowaniu z al. 600-lecia. Przejeżdżamy skrzyżowanie na wprost i znajdujemy się na ulicy Trojanowskiej, z której kilkaset metrów po przejechaniu torów kolejki wąskotorowej skręcamy w lewo w ulicę Łąkową (2,6 km). Na 3,2 km na rozwidleniu dróg obok kapliczki skręcamy w prawo w ul. Graniczną. Jedziemy prosto do wsi Nowe Mostki (6,1 km) i tu na skrzyżowaniu skręcamy w lewo do Żelazowej Woli (6,9 km). Tu czeka nas odpoczynek i zwiedzanie miejsca urodzin Fryderyka Chopina. Z Żelazowej Woli przez parking naprzeciw głównego wejścia do parku ( za drogą wojewódzką nr 580) dojeżdżamy do drogi prowadzącej do wsi Mokas (8,8 km). Dojeżdżamy do drogi głównej (10,0 km), by udać się nią w lewo do wsi Budki Żelazowskie i dalej do skrzyżowania (11,6 km). Teraz w prawo i przez Lasocin, Andrzejów i Sianno dojeżdżamy do skrzyżowania z drogą wojewódzką nr 705 (15,6 km), w którą skręcamy w prawo i zaraz na 15,8 km w lewo do wsi Janów. Stąd jedziemy drogą asfaltową do Brochowa (21,8 km), gdzie w miejscowej bazylice pod wezwaniem św. Jana Chrzcielna i św. Rocha brali ślub rodzice Fryderyka Chopina, a on sam został tu ochrzczony. Z bazyliki wracamy drogą w stronę Janowa, jednak na skrzyżowaniu przy Szkole Podstawowej w Brochowie skręcamy w lewo w drogę z kostki brukowej, która doprowadzi nas do mostu im. generała Tadeusza Kutrzeby w Witkowicach (23,6 km). Obok mostu, za rzeką Bzurą znajduje się pomnik upamiętniający polskich żołnierzy, przebijających się we wrześniu 1939 roku do Warszawy. Od niedawna znajduje się tu również tablica pamiątkowa ppłk Łukasza Cieplińskiego. Za mostem skręcamy w lewo, by przez Mistrzewic dotrzeć do Żukowa. W Żukowie na skrzyżowaniu skręcamy w lewo (32 km). Teraz jedziemy ulicą Mostową, przejeżdżamy przez most na rzece Bzurze, przejeżdżamy prosto skrzyżowanie z drogą wojewódzką nr 705 i torami kolejki wąskotorowej, wjeżdżamy w ulicę Chodakowską, na rondzie Jana Pawła II w prawo w ul. Chopina, która przechodzi w Al. 600-lecia jedziemy do skrzyżowania ze światłami. Na światłach skręcamy w prawo w ul. Staszica, którą dotrzemy do pl. Kościuszki. Następnie przejeżdżamy przez skrzyżowanie z sygnalizacją świetlną i znajdujemy się na ul. Traugutta. Po prawej stronie widzimy wzgórze, na którym znajdował się zamek książąt mazowieckich. Ulica Traugutta (główna ulica za rozwidleniem przechodzi w Licealną)doprowadzi nas do ronda, na którym, obok Muzeum Kolei Wąskotorowej skręcimy w prawo w ul. Towarową, a następnie w lewo w ul. Księcia Janusza i dotrzemy do dworca PKP (39,8 km). Przed przejściem ulicy Traugutta w Licealną, na rozwidleniu dróg możemy skręcić w prawo w ulicę 15 Sierpnia, gdzie zaraz za skrzyżowaniem znajduje się liceum im. Fryderyka Chopina w Sochaczewie.
Trasa nr 3 – 42,5 km
Centrum Sochaczewa (pl. Kościuszki) – ul. Staszica – ul. Trojanowska – Zosin – Janaszówek – Wyjazd – Szczytno Skarbikowi – Zawady – Kwiatkówek – Granica – Grabnik – Łazy – Wola Pasikowska – Mokas – Dzięglewo – Żelazowa Wola – ul.Chopina – Al. 600–lecia – ul. Pokoju – ul. Pokoju – ul. Staszica pl. Kościuszki
Wokół Placu Kościuszki zwiedzamy: Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą, kościół Matki Bożej Różańcowej, skwer Jana Pawła II, na którym znajduje się pomnik upamiętniający Ojca Świętego Jana Pawła II i Prymasa Stefana Wyszyńskiego. Z pl. Kościuszki jedziemy w lewo ul. Staszica do skrzyżowania ze światłami z Al. 600-lecia i Trojanowską. Za skrzyżowaniem (światła) jedziemy ul. Trojanowską, po drodze przejeżdżamy tory kolei wąskotorowej, mijamy po lewej stronie cmentarz komunalny i docieramy do skrzyżowania z drogą prowadzącą od trasy poznańskiej do Żelazowej Woli. Przez skrzyżowanie przejeżdżamy prosto, by w miejscowości Kożuszki Parcel przed firmą MARS Polska skręcić w lewo i przez Janaszówek (8,2 km) dotrzeć do skrzyżowania we wsi Wyjazd. Stąd w lewo wygodną drogą do Szczytna (11,8 km). Obok krzyża skręcamy w prawo i przez Skarbikowi, przez most na Utracie (15,9 km) w prawo do Zawad. Za kościołem w Zawadach (16,6 km) skręcamy w lewo i tą drogą dojeżdżamy do skrzyżowania z drogą wojewódzką nr 580 (19,6 km). Przekraczamy ją jadąc prosto i dojeżdżamy do znajdującego się w Puszczy Kampinoskiej, leśnego parkingu w Granicy (22,8 km). Wracamy tą samą drogą, lecz nie dojeżdżamy do drogi wojewódzkiej nr 580, gdyż przed wzniesieniem skręcamy w prawo w drogę gruntową (24,2 km), którą dojeżdżamy do wsi Grabnik (27,8 km). Na końcu wsi jedziemy w lewo, pod górę do wsi Łazy (28,5 km), tu w prawo do drogi gruntowej obok tartaku wiodącej do wsi Wola Pasikowska (29,6 km). Wjeżdżamy w praw na drogę asfaltową (równoległą do drogi wojewódzkiej) prowadzącą do wsi Strojec (32,6 km)i na rozwidleniu docieramy do wsi Mokas (32,8 km). Dalej droga prowadzi nas do Żelazowej Woli (35,7 km). Z Żelazowej Woli wyjeżdżamy drogą wojewódzką nr 580 ( na wprost od wyjścia z parku) i docieramy do Chodakowa, który jest dzielnicą Sochaczewa.
Wjeżdżamy do miasta ul. Chopina, także po prawej stronie przed rondem Jana Pawła II mijamy szkołę podstawową im. F. Chopin. Rondo przejeżdżamy prosto, jadąc dalej ulicą Chopina, która przechodzi w Al. 600-lecia. Po przejechaniu mostu na Utracie, po lewej stronie na wzniesieniu widzimy kościół Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Sochaczewie – Trojanowie. Przed kościołem znajduje się pomnik, w którym złożone są prochy polskich żołnierzy, poległych w II wojnie światowej na polach bitew całego świata oraz prochy polskich jeńców wymordowanych w Rosji sowieckiej. Dalej Al. 600-lecia prowadzi nas do centrum miasta. Jadąc Al. 600-lecia prosto przejeżdżamy skrzyżowanie ze światłami, mijamy cmentarz żołnierzy z 1939 roku i żołnierzy Armii Krajowej z 1944 roku poległych w walce z Niemcami. Dojeżdżamy do skrzyżowania z sygnalizacją świetlną (po lewej stronie krzyż) i skręcamy w prawo w ul. Pokoju, którą jedziemy do końca do ul. Staszica. W ul. Staszica skręcamy w lewo i docieramy do pl. Kościuszki (42,5 km).